Το κοιμητήριο του Βαλτινού

Η τελευταία κατοικία μας

Το στερνό μας ταξίδι για τον άλλο κόσμο είναι αναπόφευκτο. Όσο κι αν προσπαθούμε να το αποτρέψουμε από τη μοίρα μας, το ενδεχόμενο του θανάτου θα παραμένει και αναπόφευκτα μια μέρα όλοι θα καταλήξουμε εκεί.

Λίγες ώρες μετά το θάνατο αρχίζει η σήψη του πτώματος που οδηγεί στην αποσύνθεση των σαρκών. Για το λόγο αυτό από αρχαιοτάτους χρόνους υπήρχε το έθιμο της ταφής των νεκρών στα νεκροταφεία.

Οι τόποι ταφής των νεκρών θεωρούνταν πάντα ιεροί. Οι άνθρωποι διατήρησαν το σεβασμό στους νεκρούς τους και περισσότερο οι Χριστιανοί, αφού μάλιστα τοποθετούσαν τους τάφους και μέσα στις εκκλησίες.

Παλαιότερα, στο Βαλτινό, το πρώτο νεκροταφείο βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου.

Σήμερα, λίγο μόλις έξω και σε απόσταση 500 μέτρων από το κέντρο του χωριού, βρίσκεται το Κοιμητήριο του Βαλτινού.

Κατασκευάστηκε το 1970 σε κοινοτική έκταση, ακολουθώντας τους ειδικούς κανόνες για την ίδρυση και λειτουργία των νεκροταφείων.

Μέσα στο χώρο του νεκροταφείου βρίσκεται και το οστεοφυλάκιο. Σ’ αυτόν τον θάλαμο τοποθετούνται οι οστεοθήκες, ξύλινα, μαρμάρινα η μεταλλικά κιβώτια, όπου φυλάγονται τα οστά των νεκρών μετά την εκταφή τους.

Οι τάφοι παλαιότερα κατασκευάζονταν από ξύλινα ή σιδερένια κάγκελα. Σήμερα στο σύνολό τους είναι μαρμάρινα μνημεία, που σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούν αξιοθαύμαστα έργα τέχνης.

Όταν ο θάνατος κτυπάει την πόρτα των νέων ανθρώπων, τότε ο πόνος είναι δυσβάσταχτος και τα λόγια παρηγοριάς έρχονται να απαλύνουν τις καρδιές των στενών συγγενών τους. Ο πόνος και η εκδήλωση αγάπης για τον εκλιπόντα εκφράζεται πολλές φορές και με στίχους που σκαλίζουν επάνω στον τάφο.

Παρακάτω σημειώνουμε μερικά χαρακτηριστικά ποιήματα, τα οποία ήταν χαραγμένα στους μαρμάρινους τάφους νέων, που έφυγαν πρόωρα από τη ζωή.

«Με αγωνία έτρεχες - με μια μπάλα στα πόδια

  και πριν στα δίχτυα να βρεθεί - σωριάστηκες στο χώμα.

  Έπεσες δεν σηκώθηκες - καθόλου δεν μιλούσες

  μα ότι και αν έγινε - εσύ χαμογελούσες.

  Το τελευταίο χαμόγελο - ήτανε της ζωής σου

  και πίκρανε όλους μας - που ζήσαμε μαζί σου».

    Θα σε θυμάμαι πάντα η ξαδέρφη σου ΕΦΗ.

«Για τον αδικοχαμένο Νίκο

Γιατί πεθαίνουν τα πουλιά προτού καλά πετάξουν,

γιατί πεθαίνουν τα παιδιά πριν τα 30 φθάσουν.

Νίκο γιατί αγόρι μου μικρό μου παλικάρι

τη λυγεράδα σου γιατί ο χάρος να την πάρει;

Έφυγες αγοράκι μου πέταξες μακριά μας

τον πόνο μας δεν σκέφτηκες την μαύρη μοναξιά μας;

Ήταν κακιά η τύχη μας πικρό το ριζικό μας

χάσαμε το Νίκο μας το αγόρι το γλυκό μας.

Τα χρόνια κι αν περάσουνε η θλίψη μας δεν σβήνει

η μνήμη σου μες στην καρδιά αιώνια θα μείνει».

«ΣΕ ΕΙΠΑΝ ΔΕΙΛΟ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΗΣΟΥΝΑ

ΑΔΥΝΑΜΟ ΣΕ ΕΙΠΑΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

ΜΑ ΗΤΑΝ Η ΨΥΧΗ ΣΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΠΟΥ

Η ΛΑΒΑ ΤΟΥ ΕΙΧΕ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΟΝ ΚΡΑΤΗΡΑ

ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΣΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΚΕΣ

ΚΑΙ ΠΟΣΗ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΘΑ ΕΙΧΕΣ ΝΟΙΩΣΕΙ

ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΑΧΑ ΤΙ ΚΑΗΜΟΣ

ΤΑ ΣΤΗΘΙΑ ΣΟΥ ΘΑ ΕΙΧΕ ΛΙΩΣΕΙ!

ΜΕΣ  ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ ΤΗΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ

ΕΙΧΕΣ ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΚΡΥΜΕΝΑ

ΔΕΝ ΤΑ ΕΙΠΑΝΕ ΤΑ ΧΕΙΛΗ ΣΟΥ

ΤΑ ΜΑΘΑΝΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΑ ΘΛΙΜΜΕΝΑ!

ΚΙ ΟΜΩΣ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΕ

ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΣΕ ΚΟΙΤΑΞΕ ΚΑΤΑΜΑΤΑ

ΕΦΥΓΕΣ ΤΟΣΟ ΣΙΩΠΗΛΑ

ΜΕ ΛΙΓΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΛΙΓΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΜΕΣ ΣΤΙΣ ΚΑΡΔΙΕΣ ΜΑΣ ΑΣΒΗΣΤΗ

Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ

ΑΘΑΝΑΤΗ ΚΑΙ ΑΙΩΝΙΑ

ΘΑ ΝΑΙ Η ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΜΝΗΜΗ»

«Η ΑΝΟΙΞΗ ΠΟΥ ΗΡΘΕ ΜΑΖΙ ΤΗΣ ΣΕ ΠΗΡΕ ΗΛΙΑ!

ΟΜΩΣ ΕΣΥ ΘΑ ΕΙΣΑΙ ΕΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙ

ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΝΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟ

ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΑΣ!

ΤΑ 18 ΣΟΥ ΧΡΟΝΙΑ ΣΑ ΡΟΔΟΠΕΤΑΛΑ

ΟΛΑΝΘΙΣΤΑ ΚΑΙ ΑΜΑΡΑΝΤΑ ΘΑ ΣΤΟΛΙΖΟΥΝ

ΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ!

ΓΙΑΤΙ ΠΟΤΕ ΔΕ ΜΑΡΑΙΝΕΤΑΙ ΕΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙ

ΠΟΥ ΠΟΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΔΑΚΡΥΑ ΚΑΙ ΘΥΜΗΣΗ!

ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ   Η ΑΔΕΛΦΗ ΣΟΥ!»

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένα νεκροταφεία (συνήθως των μεγάλων πόλεων) υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης ιδιωτικού τάφου. Στο Βαλτινό μέχρι σήμερα δεν υπήρξε αυτή η δυνατότητα.

Οι κανόνες από την άποψη της υγείας για την λειτουργία των νεκροταφείων είναι οι εξής:

1) Απόσταση αρκετή από τους κατοικημένους τόπους.

2) Τοποθεσία τέτοια που οι άνεμοι και τα νερά της βροχής να μην κατευθύνονται από τα νεκροταφεία προς τις κατοικημένες περιοχές.

3) Έδαφος αργιλώδες (αμμώδες μαλακό και όχι ευκολοπότιστο).

4) Ελάχιστο βάθος των τάφων 1,5 μέτρα, πλάτος 0,80 μέτρα και διάκενα μεταξύ τους 0,60 μέτρα.

5) Η εκταφή επιτρέπεται γενικά μετά από τρία και πλέον χρόνια.

 «Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης», λοιπόν;

ή «Προσδοκώ ανάσταση νεκρών και ζωή του μέλλοντος αιώνια»;

Όπως και να έχει όμως το πράγμα, το σίγουρο είναι πως, για την τελευταία μας κατοικία δεν θα μας ζητήσουνε ποτέ να πληρώσουμε ενοίκιο. Χρεώνεται πάντα στους άλλους. 

Μελέτη Θανάτου

Αληθινά είναι ασύλληπτο μυστήριο ο θάνατος, που μόνο με δέος μπορεί να το προσεγγίσει ο νους και η καρδιά του πονεμένου ανθρώπου.

Από τότε που ο θάνατος έγινε συνειδητός για τον άνθρωπο, η ψυχή του αναδείχθηκε σε πρωταρχικό πρόβλημα για τον φιλοσοφικό στοχασμό και την προσευχή στον θεό. Ο θάνατος δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αποδέσμευση της ψυχής από το σώμα. Ο Σωκράτης υποστηρίζει στον Γοργία ότι «ο θάνατος δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αποσυναρμολόγηση δύο πραγμάτων που ήταν ενωμένα, δηλαδή της ψυχής και του σώματος».

Η φιλοσοφική σπουδή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μελέτη θανάτου.

Ο θάνατος είναι ένα πραγματικό γεγονός που το πληροφορούμαστε για τους άλλους, αλλά δεν το βιώνουμε.

«Είμαστε όλοι επιζώντες που έχουμε πάρει αναβολή από τον θάνατο», τονίζει ο Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ντεριντά.

Μάλιστα, είμαστε προσεκτικοί, πουλιά διαβατάρικα στον ουρανό της ζωής αλλά και αθάνατοι. Η αθανασία είναι η θεότητα που κλείνουμε μέσα μας και πολλές φορές αγνοούμε. Η τραγική οικονομία της Δημιουργίας όλης εκφράζεται με τον θάνατο. Την υπαρξιακή απουσία καταργούμε με δυο δυνάμεις: τη μνήμη και την πίστη. Με τη μνήμη διατηρείται η εγκόσμια αιωνιότητα. Με την πίστη πιστώνεται η άλλη ζωή, εκείνη που έχει αρχή, αλλά δεν έχει τέλος. Μνήμη θανάτου εξανθρωπίζει τη ζωή μας. Ο μόνος τρόπος που έχουν οι νεκροί να τους κρατήσουμε ζωντανούς είναι όταν τους θυμόμαστε. Τους συνοδεύουν ένα μεγάλο μέρος των αναμνήσεων που έχουμε γι’ αυτούς. «Τότε οι νεκροί πεθαίνουν, όταν τους λησμονούμε», γράφει ο Κώστας Ουράνης. «Η εσωτερική μας συναναστροφή με τον θάνατο είναι η συναναστροφή μας με την αιωνιότητα», αναφέρει ο φιλόσοφος Π. Κανελόπουλος.

«Αυτό που δίνει νόημα στη ζωή, δίνει νόημα και στο θάνατο» (Σεντ Εξιπερί). Η ζωή και ο θάνατος είναι θεϊκή δικαιοδοσία, την οποία πρέπει να αποδεχόμαστε. Η χαρά και ηθλίψη συνθέτουν τη ζωή. Δέξου τη χαρά με σωφροσύνη και τη θλίψη με καρτερία.

Μπροστά στον θάνατο το μόνο άνοιγμα, πέρα από τον πανδαμάτορα χρόνο, είναι ακριβώς η προέκταση της αγάπης, της μνήμης. Το βάλσαμο είναι αυτό. «Ο πιστεύων εις εμέ καν αποθάνη ζήσεται». Το δικό σου αναμμένο κερί είναι αυτό που δημιουργεί το φως μέσα στο σκοτάδι που απλώνεται γύρω μας. Η μνήμη θανάτου δύναται να σε καταστήσει πραγματικό φιλόσοφο της ζωής και του θανάτου και νασε παρακινήσει στην εκτέλεση καλών και θεάρεστων έργων. «Πάσαν ώραν μνημόνευε την έξοδό σου, έχε καθ’ ημέραν προ οφθαλμών τον θάνατο, μνημόνευε τινι σε δει παραστήναι» (Μέγας Αθανάσιος). Και ο Οράτιος γράφει «Πίστευε ότι κάθε μέρα είναι η τελευταία που λάμπει για σένα».

Λίγοι άνθρωποι έχουν το προνόμιο να επιβεβαιώνουν τη ζωή τους με την αξιοπρέπεια που αντιμετωπίζουν τον θάνατο, γιατί ζούμε σε έναν κόσμο «που δεν έχει να αντιτάξει νόημα ζωής στην αλογία του θανάτου» (Χ. Γιανναράς). Οι άνθρωποι μη μπορώντας να θεραπεύσουν τον θάνατο, προσπαθούν να μην τον σκέπτονται. Πολλοί άνθρωποι σήμερα πεθαίνουν πριν από την ώρα τους από τον φόβο του θανάτου. Κάθε μέρα που περνάει κάνουν και ένα βήμα στη μάνα γη. «Χους εσμέν και εις γην απελευσόμεθα». Η γη θα ζητήσει και θα πάρει το δικό της. Το χοϊκό σώμα μας και ο ουρανός το δικό του, την αθάνατη ψυχή.

Ο δρόμος προς την πληρότητα διέρχεται από το μηδέν του θανάτου, το κενό της ζωής. «Κύριε, δος τον καθένα τον δικό του θάνατο - τον θάνατο  που βγαίνει μέσα από τη ζωή του εκείνη που αυτός την είχε αγάπη, νόημα και ανάγκη» (Ρίλκε).

«Θέλω να βλέπω μέσα στα χορτάρια των κοιμητηρίων να ανθίζουν όλες οι αναστάσιμες ελπίδες μου, δίπλα στα μαραμένα αγκάθια της μελαγχολίας και της ματαιότητας», εύχεται ο καθηγητής Παντελής Πάσχος. Στα κοιμητήρια, όπου βασιλεύει η αιώνια σιωπή, αφήνει πίσω τη μνήμη, το έργο και το περίσσευμα της αγάπης. Στο τελευταίο μας ταξίδι «μες σ’ αυτή τη βάρκα είμαστε μονάχοι!». Ο θάνατος θα ΄ρθει  ξαφνικά και θα ΄χει τριαντάφυλλο στο στόμα (Μπουκόφσκι). Και τελειώνω με τις «προσευχές» του Τζον Ντον «Ο θάνατος οποιουδήποτε ανθρώπου με εξαντλεί, γιατί ανήκω στο ανθρώπινο είδος. Γι΄ αυτό ποτέ μην προκαλείς να μάθεις για ποιόν χτυπά η καμπάνα. Χτυπάει για σένα».